Z cyklu: W schowku pedagoga:

Cyberprzemoc

Wraz z pojawieniem się technologii informatycznych i komunikacyjnych pojawiło się zjawiskocyberprzemocy. Zagadnieniem tym zajmują się od kilkunastu lat specjaliści, dzięki ich badaniom możemy zgłębić swoją wiedzę, korzystając z fachowej literatury dostępnej na rynku. Wiadomym jest ,że wraz z pojawieniem się nowej ery technologii elektronicznej przed współczesną szkołą stoją nowe wyzwania ,dotyczą one głównie sposobów praktykowania przemocy przez dzieci i młodzież nazwaną cyberprzemocą. Ta stosunkowo nowa forma przemocy, spowodowana jest głównie łatwością  w użyciu, prostotą wykonania oraz złudzeniem anonimowości. Łatwość dostępu do mediów , szybkość rozprowadzania materiałów kierowanych przeciwko ofierze sprawia, że jest to zjawisko szczególnie niebezpieczne.

Cyberprzemoc(cyberbullying, cyberstaltning ) jest rodzajem przemocy z użyciem technologii informatycznych i komunikacyjnych, pojawiła się na przełomie  XX i XXI  wieku. Narzędziem jest najczęściej telefon komórkowy i Internet. A gresorzy zwani inaczej stalkerami prześladują swoje ofiary złośliwymi i obraźliwymi SMS- ami lub e – mailami, sporządzeniem witryn internetowych , wpisów na forach dyskusyjnych, czy dręczeniem  przez komunikatory sieciowe jak : Gadu- Gadu, Tlen.pl oraz Facebook. Sprawcy cyberprzemocy  nie muszą  charakteryzować się siłą fizyczną, wystarczy dostęp do odpowiedniego medium.

Cyberprzemoc  określana mianem przemocy internetowej lub przemocy elektronicznej podobnie jak przemoc tradycyjna przybiera odpowiednią formę, a jest to:  nękanie ,straszenie, szantażowanie,  publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromitujących informacji, zdjęć i filmóworaz podszywanie  się pod kogoś wbrew jego woli. Większość młodych ludzi , którzy są sprawcami przemocy internetowej , to również sprawcy tradycyjnej przemocy szkolnej ,a osoba krzywdzona  to najczęściej wcześniejsza ofiara przemocy rówieśniczej lub wyróżniająca się czymś na tle grupy. Uciążliwością dla ofiar cyberprzemocy jeststały atak niezależnie od miejsca i pory dnia i nocy. Zaobserwowanie przez dorosłego krzywdy doznanej przez ofiarę za pośrednictwem mediów elektronicznych jest bardzo trudne. Problem wynika z faktu,że cyberprzemoc  tak,jak przemoc tradycyjna może być bezpośrednia i pośrednia.Cyberprzemocbezpośrednia to wysyłanie wiadomości bezpośrednio do innych.Cyberprzemoc zapośredniczona to nic innego, jak wykorzystanie  innych do ataku przemocy wobec ofiar. Obejmuje działania związane z włamaniem się na konto ofiary i wysyłaniem  wiadomości o obraźliwym , złośliwym nienawistnym charakterze do znajomych i rodziny. Dzieje się tak ,dlatego, że sprawca zna ofiarę i ma dostęp do jego kontai wysyła więc obraźliwe wiadomości, a odbiorcy myślą ,że wiadomości owe pochodzą od prawdziwego właściciela konta.Taka sytuacja powoduje  utratę przyjaciół , upokorzenie i straty zaufania bliskich.[ Aftab,2006]. Ta druga forma jest bardziej niebezpieczna , ponieważ może prowadzić  do wikłania dorosłych w akty prześladowania. W większości wypadków mamy do czynienia z mimowolnymi sprawcami, którzy nie wiedzą ,że są wykorzystywani przez właściwego sprawcę . Agresorzy (stalkerzy) Internetowi często doprowadzają swoje ofiary do złości , niekulturalnej lub agresywnej odpowiedzi i zgłaszają naruszenie .Cyberprzemocą jest również fakt zmiany hasła nakoncie ofiary. Groźniejsza jest jednak sytuacja ,kiedy agresorzy zamieszczają w Internecie informacje mogące stworzyć zagrożenie dla ofiar.

Rodzaje i metody cyberprzemocy

Nemsy Willard wyróżnia kilka działań , które należą do cyberprzemocy  są to: wojna na obelgi (flaming), prześladowanie , oczernianie, podszywanie się, zdradzanie, pozyskiwanie sekretów, ostracyzm  i cybernękanie.

Wojna na obelgi – na ogół odbywa się w środowisku publicznym , jak czatroom lub grupa dyskusyjna , oznaczona krótką i zaciekłą wymianą zdań między dwiema lub więcej osobami. W konsekwencji  czego,  dochodzi do obraźliwych komentarzy rozpoczynających  wojnę na obelgi.

Prześladowanie  lub mobbing  elektroniczny – Black ‘s law Dictionary (2004s. 7330 definiuje prześladowanie jako „słowa , zachowania lub działania kierowane do konkretnej osoby ,które denerwują lub niepokoją taką osobę ,bądź sprawiają jej przykrość „emocjonalną „oraz podaje ,że niektóre, choć nie wszystkie rodzaje prześladowania podlegają zaskarżeniu. Cyberprześladowanie , odbywa się za pośrednictwem e – maili i SMS –ów. Agresorzy przesyłają setki lub tysiące obraźliwych SMS –ów na telefon komórkowy ofiary , ona musi poradzić sobie  z obraźliwymi  wiadomościami. W prześladowaniu wyraźnie można wyróżnić atakującego i jego cel.

Oczernianie – najczęściej zamieszczane informacje na stronie internetowejprzesyłane do innych za pomocą  e –maila lub komunikatorów. Te fałszywe i uwłaczające informacje o drugiej osobie, obejmują publikowanie lub rozsyłanie cyfrowo przerobionych zdjęć innych ludzi , zwłaszcza przedstawiających ich w sposób poniżający.

Podszywanie się – stalker podszywa się pod ofiarę wykorzystując jej hasło, by zalogować się na jej konto i wysyłać  z niego obraźliwe , niestosowne lub odstraszające treści do innych osób , które sądzą, że ich nadawca jest właśnie ofiarą. Kradzież hasła może doprowadzić do wysyłania z konta ofiary napastliwych e –maili, których odbiorcy biorą ofiarę za rzeczywistego nadawcę. Podszywanie się pod ofiarę może stworzyć rzeczywiste zagrożenie dla życia ofiary.

Ujawnienie (pozyskiwanie tajemnic) – to podstępnezdobywanie od kogoś prywatnej informacji ,a następnie ujawnienie ich innym , mówimy tu o tajemnicach osobistych, czy informacjach zawstydzających.

Wykluczanie ( ostracyzm ) czyli wykluczenie ,to brak akceptacji ze strony innych , a także wykluczenie z danej społeczności. Tak samo , jak w świecie rzeczywistym, wykluczenie  z sieci może wpłynąć negatywnie na jednostkę .Z badań wynika ,że osoby doświadczające cyberprzemocy zwłaszcza , metodą cyberostracyzmu mogą dołączyć do innych grup internetowych chętniej  niż osoby niepoddawane ostracyzmowi. Poczucie więzi z grupą innych ludzi może sprawić , że ofiara ostracyzmu poczuje się na sile, by przeprowadzić zemstę indywidualnie lub z pomocą nowej grupy.

Cybernękanie powiązane jest z prześladowaniem, jest ono bardziej groźne ,polega na wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej do nękania innej osoby, za pomocą ciągłego przesyłania wiadomości mających charakter prześladowania lub zawierających pogróżki.

Happy slapping ( dosłownie radosne okładanie ) jest nowym rodzajem cyberprzemocy , związany jest z prowadzeniem lub atakowaniem innej osoby oraz dokumentowaniem zdarzeń za pomocą filmu lub zdjęć. Sprawca rozpowszechnia kompromitujący materiał w Internecie np. przez rozsyłanie go innym osobom. Ten rodzaj agresji został pierwszy raz opisany w 2005 roku

KANAŁY KOMUNIKACYJNE WYKORZYSTANE W CYBERPRZEMOCY

Najczęściej agresorzy wysyłają pogróżki ,niestosownej treści, kompromitujące zdjęcia i filmy pocztą elektroniczną czyli e – mailem, SMS-m  oraz przez portale społecznościowe:Facebook,  My Space, Live Journale.

Odmianą portali  społecznościowychsą strony , na których użytkujący mogą zamieszczać filmy , dzielić się nimi i je komentować.

Czatromy ( pokoje czatowe) to miejsca, do rozmowy wirtualnej rzeczywistości. Ludzie na czatach często przyjmują inną tożsamość niż rzeczywista. Mogą podawać fałszywe dane , co może prowadzić do cyberprzemocy  wywołanej gniewem oszukanej osoby.

Blogi - to internetowe pamiętniki , choć mają służyć  prywatnym celom , są wykorzystywane do cyberprzemocy.

Strony internetowe - to miejsce w światowej sieci , które obejmuje stronę domową oraz ewentualnie linki do innych stron. W wielu wypadkach są tworzone, wyłącznie w celu zamieszczania obraźliwych informacji lub zdjęć danej osoby.

Bashboardy – są porównywalne z czatroomami, ale przypominają bardziej internetowe strony.

Gry internetowe _ to gry interaktywne za pomocą konsol takich jak X- Box  Livi i  Sony PlayStation 2 Network, są to proste lub skomplikowane gry dla wielu  osób , których akcja toczy się w wirtualnym świecie.

CECHY DZIECI DOPUSZCZAJĄCYCH  SIĘ  CYBERPRZEMOCY

Z badań wynika, że chłopcy częściej dopuszczają się przemocy fizycznej , dziewczynki są bardziej zagrożone pośrednimi formami przemocy i częściej przyznają się do stosowania cyberprzemocy. Powody dla których młodzież stosuje cyberprzemoc to : zamanifestowanie siły , wyładowanie agresji, satysfakcja , prestiż i nagroda.( Aftab  2006) wyróżnił cztery typy dzieci dopuszczających się cyberprzemocy i nazwał je :

- anioł zemsty – osoba poszukująca sprawiedliwości za krzywdy doznane przez siebie lub innych,

- głodny władzy  - chce pokazać swoją siłę , władzę i autorytet,

wredna dziewczynka – cyberprzemoc  stosuje z nudów ,

-- mimowolny sprawca lub „ bo mogę”  - są to osoby dopuszczające się  cyberprzemocy  w odpowiedzi na wrogo nacechowane wiadomości, które otrzymują .

Według Li (2006) połowa ofiar otrzymała oceny powyżej średniej, a cyberagresorzy mają gorsze wyniki w nauce.Zarówno jedni ,jak i drudzy mają wyższy poziom lęku społecznego i zaniżoną samoocenę.

Różnica między przemocą tradycyjną ,a cyberprzemocą polega na tym, że cybersprawcy są anonimowi , może być ich wielu, atakują swoje ofiary przez 24 godziny na dobę, a do cyberprzemocy dochodzi poza szkołą. Sprawcy utrzymują władzę nad swoimi ofiarami. Cyberprzemoc nie wymaga ani siły fizycznej , ani możliwości społecznej pozycji i łatwiej jest się w nią zaangażować ,niż w przemoc tradycyją.

ZACHOWANIE DZIECI DOSWIADCZAJĄCYCH CYBERPRZEMOCY

- dziecko wydaje się zdenerwowane po korzystaniu z Internetu,

-dziecko wydaje się zdenerwowane po przeczytaniu SMS -a,

-dziecko unika społecznych kontaktów  z rówieśnikami,

- możliwe obniżenie wyni

JAK REAGOWAĆ I ZAPOBIEGAC CYBERPRZEMOCY . ROLANAUCZYCIELI  I RODZICÓW.

Zdając sobie sprawę z konsekwencji jaką niesie cyberprzemoc opracowano wiele programów profilaktycznych. Jednym z nich jest Program Zapobiegania MobbingowiOlweusa. Obejmuje on działania na poziomie : szkoły , klasy, indywidualnych interwencji i  społeczności. [ Olweus i wsp..2007]

Miejscem kształtowania właściwych postaw wobec cyberprzemocy jest szkoła , której zadaniem jest rozsądne, odpowiedzialne i wartościowe korzystanie z mediów , a w szczególności z Internetu. Współodpowiedzialnymi za efekty profilaktyki cyberprzemocy są również rodzice i organizacje społeczne .

Podstawowym warunkiem skutecznej pomocy jest, dokładne wysłuchanie poszkodowanego bez oceniania jego postawyi zgłoszenie odpowiednim instytucjom (Policja ,Sąd Rodzinny). Dlatego uświadamiajmy  uczniów, młodzież , iż bez względu na ich wiek są chronieni przez polskie prawo , a zgłoszenie przypadków naruszenia tych praw nie jest niczym wstydliwym.

Podsumowując, należy pamiętać ,że cyberprzemoc wobec dzieci może mieć poważne konsekwencje . Do naszych zadań więc należy wyposażenie uczniów  w prawidłową wiedzę na temat korzystania bezpiecznego i rozsądnego z technologii cyfrowej , a służyć  temu mają działania  profilaktyczne realizowane w szkołach, przy dużym wsparciu  rodziców , a prawidłowa diagnoza sytuacji ,pozwoli zarządzającym wprowadzić zabezpieczenie  i przeciwdziałać.

Opracowanie : Lidia Olchowy

Bibliografia

[1 ] Cyberprzemoc wśród dzieci i młodzieży/ Robin M. Kowalski, Susan P. Limber, Patricia W. Agatson; przekł. Adam Wicher.- Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010. – 237

[2] Black’s Law Dictionary(2004),8 ed .,B.A. Garner(Ed).St.Paul, MN: west Group.

[3] Li ,Q . (2006), CyberBullyng 9n Schools: A Research of GenderDifferences, „ School  Psychology  Internmational”,27, 157 – 170.

[4]Olweus D. (1993), Bullyingat School. What We Know and What We Can Do, Oxford UK: mBlackwell.

[5] Olweus  D Liber S.P Flerx V.C. Mullin N. Riese J .,Snyder M (2007), OlweusBullyngPrevention Program: Schoolwide Guide, Center City, MN: Hazelden.

[6] Aftab P. (2006). http:// www. Wiredsafety. net